شه مُمه

«شه مُمه»
«شه مُمه»از گیاهان بستانی و میوه ی آن خوشبو و زیبا و گل سر دستان مردمان است.طعم و بوی طالبی و گرمک دارد و دانه های آن همانند دانه ی این گیاهان است.شه مُمه ی نورس را مردم آنقدر در میان دستان می مالند تا هم نرم شود و هم بوی خوش ازآن مشام را بنوازد. مردمان غرب ایران در مورد این میوه ی جالیزی اشعاری نغز و عاشقانه سروده اند ودر فولکور خود ثبت کرده اند.مردمان لک زبان در گذشته _دویر ئه ج ئی وه ر ده مه _ برای دختران خود نام «شه مُمه» را بر می گزیدند.
فولکلورلکی :
جفدی «شه مُمه» نیم ره سم دیه / نیفه گیو بیمه وج ده سم نیه
جفدیِ «شه مُمه »هاوه داره وه / دارِ پرئه ج گل ، نیش چوی ماره وه
گونات ئوناویی چوی سیف خُنسار / «شه مُمه» ی کالت مِ کیشیتیِ دار
کردی :
شه مامه خال خال و اخیرا هم ترانه ی زیبای شمامه، شه مامه، شه مامه ی بوکی / دوت مامیِ دوت مامی دوت مامیِ بوکی

(مهدی زینی)

آموزش زبان لکی درس پنجم

رعد و برق

گرٍم هور

girim hurr

تگرگ

تورزیله

turzyLa

آب یخ بسته

آو ه ماسیه

âwa mâsya

ماه پیداست

مونگه ها درا     

mo¢a hâ dirâ

مه است گرگ ما را نخورد

که رکه ره مزیه گورگ مون نه ری

karrkarra mizêa gorgmun narê

ستاره

آساره

âsâra

باد

وا

vâ

ابر

اور

awr

خورشید

هوه ر

huar

باران

وارون

vârân

می شه امروز بریم بیرون؟

ایمرو ماو بچیمن ئه ر کوی؟

Imrrûmâw bichymin ar koê?

بگذار ببینم هواشناسی چی می گه؟

بیلابینم هواشناسی چه موشی

byLâ bynim hâwâshinâsy cha mûshi

اگه هوا خوب باشد بریم نه؟

ارسا بی بچیم نه؟

ar sâ by bichym na?

باشه می ریم

باشد مه چیم

bâshad machym

یعنی الان باید صبر کنیم اخبار بگه؟

ایسکه بوسیم بینم کی اخباره مه ی؟

iska bûsym bynim kê akhbâra mai?

نه می رم از سایت نگاه می کنم

نه مه چم ای سایت سیره مه کم

na machim i sâyt sêra makam

آموزش زبان لکی درس چهارم

ــ صبح به خیر

سوته خیر  

suta xir

ــ عصر به خیر 

ایواره ته خیر 

iwara ta xir 

ــ شب به خیر  

شو ته خیر 

shu ta xir

ــ خدانگهدار 

خدا ته دیار سرا بو  

xuda ta dyâr sarâ bû

ــ مرد 

پیا  

pêâ

ــ زن 

ژن  

zhan

ــ دوشیزه-دختر 

 دت 

dit 

ــ شوهر 

میرده 

shoy

ــ دخترم 

دتم  

ditim

ــ پسرم 

کورم  

korrim

ــ کدام اتوبوس به کنگاور می رود 

کوم اتوبوس وری کنگه وره مه چو  

kum otûbûs viri ka¢avara machû?

ــ آیا کسی اینجا فارسی حرف می زند؟ 

کسی ئه ر ایره وه فارسیا گپه مه ی؟  

kasêar iêra va fârsyâ gapa miê? 

ــ من خیلی لکی بلد نیستم 

مه فره لکی بله ید نیه م  

mi fra laky bilêd nyim

ــ اگه ممکنه یواش تر حرف بزن 

ار ماو یاواش تر گپ به ی 

ar mâw yâwâsh tir gap bi 

این را در زبان لکی چطور می گویند؟ 

یه وه زوون لکیا چوینه موشن؟  

ya va zûn lakyâ chuyna mûshin

ــ اگر ممکنه  تکرارش کن 

ار ماو دوواره بوشتی 

ar mâw dûâra bûshtê

آموزش زبان لکی درس سوم

اینجا کجاست؟

ایره کووه؟  

ira k ûa? 

اینجا کوهدشت است

ایره کوی یه شته 

ira koiashta

در کجای ایران واقع است؟

هار چه جای ئه ی ایرون؟  

hâr chi jâê aê iêrun?

در غرب ایران است

ها ر غرب ایرون 

hâr gharb iêrun

چقدر جمعیت دارد؟

چنی   نفوس دیری؟ 

chanê nifûs dêrê?

دویست و پنجاه هزار نفر

دو هیس  پنجا هزار نفر 

duhês panjâ hizar

چند بخش دارد؟

چن  پارچیه ؟ 

?chan pârchiêa

چهار بخش_رومشکان-ترهان-کوهنانی-درب گنبد

چوار پارچیه-رومئشگون-تریون-کورونی-ده ر گومه 

chûâr pârchiêa-rrûmishgon-taryun-kûrony-dargoma

اسم رودخانه هایش را بگو

نوم روئه له بوشتی 

nom rûila bûshtê

یکی سیمره یکی کشکان

یه کی سیمره –یه کی کشکون 

yakê sêmira yakê kashkon

به چه زبانی صحبت می کنند؟

وچه زونیکا گه په مه ن؟ 

va chi zûnikâ gapa man?

به زبان لکی

وه زوون لکیا 

va zûn lakyêâ

به چه اسمی نامیده می شوند

وه بینونه موشن کوویی؟ 

va binona mûshen kûy

لکستانی نامیده می شوند 

وه بینونه موشن لکستانی  

Va binona mûshin lakistâny

مثنوی لکی

مثنوی لکی

خَم اِ وَرَ خاو ولکَرِ دل نیه

هیز دَر دس اِ کَپر دل نیه

هرچه که یوژمَ مگرم وَ خاوا

یه گِل اِ کش یه گل موسم اِ لاوا

پِرپِر بالِ چملم اِ قفس

بال دوچمم کوت بیسه اِ نفس

هول و پژاره مکووی اِ شووم

کوکووه ماو زویخ دوچم ار لووم

هر مَکیشیم هول دلم تا فلک

گوم گوم و گوم گوم که گومِ یه دلک

دویزه دله چَمِ بی خاو روژَ ماو

هرچه که دل ساختیسی ماو آو

اِ وَرِ خاو شیوه گَنی ها نووام

موری مِنه مایژه اِ چَه بی گنام

پیر و کَل و کورَ دلم اِ هاوار

بیسه طوق ار قی مِلم اِ هاوار

جنگ چو من و هول دلم تاگه روژ

فیکه فکِ لرزو تووم تاگه روژ

روشنیل یه جا و تیغ کیشونی

بوسون دل بیه دِرک چوچونی

یه وختی بی اوسارِ دلمه دِس بی

دِسِ دل ار دور و وَرم مَرس بی

باک اِ کِزه اِ لویل دل هر نووی

توز و تَم و رفت گرون تَر نووی

ایسکه وَ وا پَلی مچم تا هاوا

نازم وَ لا غول دلا ناراوا

آساره آسمون دلم لوره ماو

اور خیال یاواش یاواش جوره ماو

وارون خم تا صو سفید سا نماو

هرچه مَکم پام ار زمین جا نماو

هق هق تینیم بیسه شونمم

داخی اَسر آگره مه جهنمم

منبع : http://laksoroodeh.blogfa.com